بررسی تأثیر الگوی توانمندسازی خانواده محور بر کیفیت زندگی و خودکارآمدی مراقبین بیماران مولتیپل‌اسکلروزیس

چکیده مقدمه: مولتیپل‏اسکلروزیس یک بیماری مزمن سیستم عصبی مرکزی می‏باشد که بر تمام جنبه‏های اقتصادی، مالی، اجتماعی و عاطفی فرد، خانواده و جامعه اثر می‏گذارد. با چرخش مراقبت از بیمارستان به جامعه، نیاز به وجود بستگان مراقبت‌دهنده افزایش پیدا کرده است. گذر به مراقبت خانواده محور‌، آگاهی از وجود و اهمیت مراقبین خانوادگی و برنامه‌های توانمندسازی آنان در نگهداری از افراد در خانه افزایش یافته است. این مطالعه با هدف تعیین تأثیر الگوی توانمندسازی خانواده محور بر کیفیت زندگی و خودکارآمدی مراقبین خانوادگی بیماران مولتیپل‌اسکلروزیس انجام شده است. روش: این مطالعه با طراحی کارآزمایی در عرصه شاهددار و با حضور 70 مراقب خانوادگی بیمار مولتیپل‌اسکلروزیس در قالب دو گروه همگن شاهد و آزمون انجام شد. 8 جلسه برنامه منطبق با مراحل الگوی توانمندسازی بر اساس نیازسنجی در طول سه ماه در گروه آزمون به کار گرفته شد و با استفاده از چک‌لیست‌های خودگزارش‌دهی میزان به کارگیری برنامه‌ها پیگیری و اندازه‌گیری گردید. پس از سه ماه اجرای برنامه و جمع‌آوری چک‌لیست‌های خودگزارش‌دهی، پرسشنامه‌های سنجش کیفیت زندگی و خودکارآمدی مجدداً در اختیار گروه آزمون و شاهد قرار گرفت و تکمیل گردید. داده‌ها با استفاده از آزمون‌های آماری استنباطی تی‌زوجی، تی‌مستقل و کای‌اسکوئر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته‌ها: آزمون آماری تی‌مستقل اختلاف معناداری در کیفیت زندگی و خودکارآمدی گروه آزمون و شاهد قبل از مداخله نشان نداد (05/0p). در حالی که همین آزمون اختلاف معناداری در دو گروه بعد از اجرای مداخله نشان داد (001/0=p). آزمون آماری تی‌زوجی نیز تفاوت معناداری در جهت افزایش در کیفیت زندگی و خودکارآمدی مراقبین خانوادگی بیماران گروه آزمون سه ماه بعد از مداخله نشان داد (001/0=p)، در حالی که همین آزمون تفاوت معناداری در کیفیت زندگی و خودکارآمدی مراقبین خانوادگی بیماران گروه شاهد بعد از سه ماه نشان نداد (05/0p). نتیجه‌گیری: مراقبین خانوادگی بیماران مزمن به عنوان افراد در معرض خطر بیماری که تحت عنوان بیماری پنهان از آن‌ها یاد می‌شود، فشارهای زیادی را متحمل می‌شوند. مداخلاتی نظیر اجرای الگوی توانمندسازی با توجه به نیازهای آموزشی و درمانی به آنان کمک خواهد کرد تا نگرش آن‌ها در مورد علایم بیماری، علایم و نشانه‌های رفتاری تغییر یافته و با توجه به کم هزینه بودن و ایمن بودن و تأثیرگذار بودن می‌تواند مراقبین خانوادگی بیماران به ویژه بیماران مزمنی نظیر مولتیپل‌اسکلروزیس را یاری داده و بر کیفیت زندگی و خودکارآمدی آنان بیفزاید.